Necdet Ergün yazdı: DOĞU AKDENİZİN TAYVANI

Ekonomist Necdet Ergün, uzun bir aradan sonra, görüş ve düşüncelerini kaleme aldı. Yeni hükümetin “ekonomi” odaklı bir süreci işaret etmesinin ardından, uzun yıllardır bu alanda belki de en çok yazı kaleme alan isimlerden olan Ergün, “yol haritasını” tekrarladı.

Madde madde, atılması gereken adımları sıralayan Ergün, yeni bir hikaye yazmanın mümkün olduğunu belirtti ve siyasilere de “cesaret ve topluma güven” vaat etmelerini salık verdi.
Ergün’ün yazısı şöyle:
27-47 yaşları arasında KKTC ekonomi-politiği, iş-siyaset-medya dünyasında “ girişimci – yönetici –danışman- ekonomist ” kimliklerimle kendi çapımda bir şeyler yapmaya çalıştım. 2 yıl önce de; bilinçli bir tercih ve sistematik bir kopuşla; daha 2. Crans Montana süreci devam ederken; “ bu işin(federal çözümün) neden olmayacağını(sebepleriyle) da izah ederek ve hatta, “ Tek şans; AB içinde konfederal/gevşek federal bir birleşme” diyerek KIBRIS SORUNUNA kendi teşhisimi/önerilerimi de koyarak(( Havadis gazetesine, röportajlarıma, TV programlarına vs bakılabilir.) ; akabinde de “ Kaos ve Patinaj tuzağına takılı KKTC ekonomi-politiği ” diyerek (ki bu da tuzağı analiz/teşhis ederek ve nasıl çıkabileceğini de makro olarak ortaya koyarak ) tüm kimliklerime ve misyonuma son vererek; KKTC defterimi bu anlamda kapattım.
Bilgimi-birikimimi, enerjimi ve tüm konsantrasyonumu; parçası olduğum dev inovatif bir projenin realize olmasına verdim. Çok şükür ki; artık değil sadece Türkiye’de birkaç ülkede ayni anda “ START-UP “ aşamasına da geldik.
Bu süre içerisinde hep KKTC’yi uzaktan seyrettim – gözlemledim. İnsan memleketine kayıtsız kalamaz elbette ve bilgisi-deneyimi ölçüsünde de katkı koymak ister. Tam da bu amaçla, içinde bulunduğumuz konjonktürün çok kritik olduğunu düşünerek ve yeni UBP-HP hükümetinin bu hikayeyi yazma kapasitesi olabileceğine de inanarak; bazı görüşlerimi-düşüncelerimi ve hatta 2015 yılında bir bakanın talebi üzerine yaptığım taslak TC-KKTC ekonomik programının şablonunu da paylaşmak istedim. Umarım, bu yönde fikir ve politika üretenlere katkısı olur.
Sağlıkla kalın….

KKTC = DOĞU AKDENİZiN TAYVANI
Zaten, son 2 yıldır (Crans Monta’dan beri), yeni bölgesel ve global ekonomi-politiği dinamiklerinden dolayı “ yeni bir hikaye yazmamız ” gerekir diyordum. Ki, o günlerde daha Baf açıklarına Türkiye’nin gemisi gelmemişti, bölgesel ve global dinamikler bugünkü gibi şekillenmemişti. Bir ülke için “ ekonomi-politiği hikayesi ” yazabilmek için önce mümkün olduğunca global resmi anlama, sonra bölgesel dinamikleri ve haliyle kendi kabiliyetlerini-şartlarınızı da bilmeniz lazım. Her hikayenin de bir arka planda bir “ oyun teorisi ” olmalıdır. Ki, dinamikleri ona göre çalıştırıp, kısmen istediğiniz sonuçları alabilmeniz için.
Artık, her şey çok net ve buna göre pozisyon alma ve politika oluşturma dönemindeyiz. Bundan sonra Kuzey’de yazacağımız hikayenin temel referansı; genelde “ Doğu Akdeniz enerji savaşları ve özelde de “ BAF’taki FATİH GEMİSİ üzerinden ”olmalıdır ve olacaktır. O geminin oraya niye gittiğini anlamadan, Türkiye’nin bu bölgedeki aşama aşama hamlelerini anlamadan hikaye yazılamaz. Şimdi artık; pasif değil, aktif-oyun kurucu olarak, Türkiye ile doğru ekonomi-politiği stratejisi üretmeli ve buna göre hamleler yapmalıyız.
Kıbrıs’ta; uzun bir süre “ tarafların pozisyonları değişmeden sadece ihtiyaçlar kadar( bypass’larla) ticari –iktisadi-idari işbirlikleri üzerinden açılımlar olacaktır ”. Muhtemelen, bu süreç sonunda da, en “ iyi ihtimalle AB çatısı altında gevşek-konfederal bir evrimleşmeye gideriz ” ama bu ihtimal gerçekleşmeyebilir ve uzun süre hep böyle de kalabiliriz ”.
Dolayısıyla, bizim artık Kıbrıs sorunu bağlamında yeni bir “ EKON0Mİ-POLİTİĞİ dizaynına ve challenge ” ihtiyacımız vardır. Bunu yapmalıyız ki; karşı taraflarda buna göre harekete geçsin. Bu hamlenin sonucu; ya bizi AB içinde gevşek birleşmeye; ya da ekonomik olarak daha sürdürülebilir bir hayata(Tayvan modelinde) sürükler ”.Emin olun ki; bunun ortası olmaz.
İşte bu amaçla; yazacağımız yeni hikayenin de temel makro bileşenleri bana göre aşağıdaki gibi olmalıdır. Bu işlerden anlayanlar; rahatlıkla bu makro başlıkların altını doldurur, entegre kurguları, takvimlendirmeyi, ekonomik-mali dizaynı vs yapabilir.

1- Başkanlık Rejimi
2- KKTC = SERBEST EKONOMİK BÖLGE modeli
Serbest Ekonomik Bölgeye göre KKTC EKONOMİ PROGRAMI’nı da 2015 yılında vaktiyle kabinenin bir ortağının talebi üzerine(2016-2018 alternatif bir TC-KKTC programı niyetine) çalıştığım aşağıdaki taslağa göre kurgulayabiliriz(elbette bugünün şartlarına göre adapte edilerek ve geliştirilerek kurgulanabilir).Ama bu açıdan bu taslağı paylaşmak istedim.
3- TC-KKTC ekonomik ve İşbirliği Programını da ; “ serbest ekonomik bölge” dizaynına göre kurgulamak lazım.
4- Taşınmaz Mal Yasasını da “ son kullanıcı-mal sahibi hesaplaşması ” üzerinden dizayn etmeliyiz(finansal açılımla-dizaynı çok anlattık geçmişte)
5- Maraş’ı da Arestis kararı üzerinden açmalıyız (vaktiyle İŞAD’ın bu konuda yaptığı çalışmaya-kurguya katkı koyanlardan biriydim, İŞAD projesi iyi bir zemindir)
…………………………………………………………………………………………………………………

**** Yeni bir hikaye için ; olması gereken KKTC EKONOMİK PROGRAMI
2016-2018 KKTC-TC EKONOMİK PROGRAMI
KKTC EKONOMİSİNDE GERÇEK BİR DÖNÜŞÜM
– EKONOMİDE YENİ BİR HİKAYE –

1- PROGRAMIN AMACI,VİZYONU VE TEMEL YAKLAŞIMLAR
i- KKTC ekonomisi durum tespiti
ii- Önceki programların Kısıtları
iii- Programa yeni bir perspektif
iv- Programın çapası ve vizyonu
v- Programın ilke ve prensipleri
vi- Hedef TC-KKTC ekonomik ilişkileri
vii- Siyasal sistem,seçim sistemi ve ekonomiye etkisi
viii- İnsan Kaynakları Yönetimi
ix- Ölçme-İstatistik ve Beklenti Yönetimi
x- Ekonominin Temel Aletleri: TEŞVİK ve MOTİVASYONLAR
xi- İş ve Yatırım Ortamının İyileştirilmesi
xii- Yapısal Reformların Önemi

2- MAKRO EKONOMİK GELİŞMELER,PROGRAM HEDEFLERİ VE POLİTİKALARI
a- Büyüme
b- İstihdam ve İşgücü Piyasası
c- Enflasyon
d- Ödemeler Dengesi
e- Para Politikası(Kısıtlı Kullanım)

3- KAMU MALİYESİ,HEDEFLERİ VE KAMUSAL POLİTİKALARI
a- Bütçe
b- Kamu BORÇ STOĞU ve Borçlanma
c- Bütçe Dışı Kurum ve Şirketleri(KİT ve diğer)
(Mali ve Ekonomik Durum Tespiti)
d- Sosyal Güvenlik
e- Belediyeler (durum tespiti)
f- Vergi Politikasında Yeni Bir Vizyon
g- Kamu Gelir ve Harcamalarının Kalitesinin Artırılması
h- Kayıt Dışılıkla Mücadele
i- Devlet Yardımları
j- Yargı Hizmetleri

4- SEKTÖREL HEDEFLER VE POLİTİKALAR
Bu bölümde ; “ Son 3 yıllık gelişmeler(durum tespiti),program dönemi beklentiler (veriler) ve hedef politikalar ortaya konulacaktır.
a- Finans-Mali Sektör
b- Reel Sektör
A- MAL ÜRETEN SEKTÖRLER
i- Tarım
ii- Sanayi
B- HİZMET ÜRETEN SEKTÖRLER
i- Turizm
ii- Yükseköğrenim
iii- Ulaştırma ve Haberleşme
iv- Konut ve İnşaat Piyasası
v- Enerji
vi- Ticaret
vii- Diğer Hizmetler

5- KKTC EKONOMİSİNE “ YENİ BİR PERSPEKTİF ”
a- Ar-Ge, İnovasyon, Yazılım ve Teknoloji
b- Girişimcilik
c- İhracat
d- Navlun-dış ulaşım
e- Sağlık, spor turizmi ve özel ilgi turizmi
f- Enerjide liberalizasyon ve “ Bölgesel Hup ” Vizyonu
g- Deniz Taşımacılığında tamamlayıcı bir lokasyon
h- Hava ulaşımında ve sektöründe coğrafik avantajlar
i- Yabancı konut piyasası
j- Yurt Dışında Yaşayan Kıbrıslı Türklerin KKTC Ekonomisine Kazandırılması
k- Yabancı Yatırımların Artırılması
l- Yatçılık ve Kruvazer Turizmi
m- Balıkçılılık
n- Tasarrufların artırılması
o- Niş,Erkenci Tarım Ürünleri ve Endüstriyel Tarım
p- Kuzey-Güney Ticareti
q- Etkin ve Dinamik Bir Emek Piyasası

6- İNSAN KAYNAKLARI
İ-Kamuda İnsan Kaynaklarının Verimini-Performansını Artırıcı Politikalar
A) Kamu Reformu ve kamu personeline yönelik motivasyon- performans sistemi
B) KKTC dış temsilcilikleri ekonominin ajanları olarak kullanmak
İİ- Özel sektörde insan kaynaklarını geliştirme
İİİ- Ekonominin İhtiyacı Olan İnsan Kaynaklarını Üretme:
Eğitim-Ekonomi İlişkisi

7- KURUMLAR ve EKONOMİDE YÖNETİŞİM
i- BAKANLIKLAR ve Bağlı Kuruluşlar
ii- Ekonomide Koordinasyon ve Yönetişim
iii- Ekonomi Bakanlığını Yeniden Revize
iv- Ekonomiyle İlgili Kurumlar
– DPÖ,YAGA ,YOİK ,YÖDAK,KOBİ-GEM
– Reel Sektör Danışma Kurulu
– Rekabet Kurulu
– Mevcut ve Yeni Üst Kurullar (düzenleyici-denetleyici kurullar)
– İŞ DÜNYASI ÖRGÜTLERİ
– Tüketicileri Koruma Derneği
– …vs

8- KKTC EKONOMİSİNE BİR KALDIRAÇ :
ÖZEL-KAMU İŞBİRLİKLERİ(PPP), ÖZELLEŞTİRME ve LİBERALİZASYON HEDEFLERİ
i- Temel Yaklaşım
ii- Özelleştirme İdaresi ve Yönetişimi
iii- Liberalizasyona Tabi Sektör ve Kurumlar
iv- KİT’ler ve Bütçe Dışı İdareler
v- Kamusal varlık ve arazilerin kullanılması(GYI)
vi- Kamu bankaları

9- BÜYÜK PROJELER ve ALT YAPI YATIRIMLARI

10- PROGRAMIN UYGULANMASI VE TAKİP MEKANİZMASI
– Programın topluma anlatılması
– Devlet-Özel Sektör İşbirliğinde takip